Türkiye’de faaliyet gösteren 50’den fazla banka bulunuyor. Bu bankaların büyük kısmı, yurt dışı banka kuruluşları olarak Türkiye’de etkin biçimde sektör oluşturmaktadır. Avrupa bankalarından Orta doğu bankalarına, Bağımsız Devletler Topluluğu bankalarından Asya bankalarına dek çok sayıda uluslararası bankacılık sistemi bulunuyor.
Ve her banka, kendi statüsünde değerlendirilir. Mevduat bankaları, katılım bankaları, kalkınma ve yatırım bankaları gibi farklı gruplarda değerlendirilen bankalar temelde iki grupta incelenir. Kamu bankaları ve özel bankalar.
Devlet bankaları içinde T.C. Ziraat Bankası en çok bilinen devlet bankasıdır. Türkiye’nin ilk kurulan bankası ve devlet bankalarından ilki olarak hizmet veren kuruluş, özel bankalara oranla daha makul faiz oranları sunan ve bir nevi finansal piyasa düzenini belirleyen bankadır. Peki devlete ait diğer bankalar hangileridir?
T.C Devlet Bankaları Hangileridir?
Tamamı Türkiye Cumhuriyeti’ne ait olan Ziraat Bankası, bankacılık sektörünün tüm alanlarında faaliyet gösteren global bankadır. Diğer kamu bankaları ise şu şekildedir;
Kamu Mevduat Bankaları
T.C Ziraat Bankası, Halk bank ve Vakıfbank, devlete ait bankalar olarak hizmet vermektedir. Mevduat bankası olarak faaliyet gösteren kuruluşlar, uluslararası statüde etkin hacme sahip bankalar arasında yer almaktadır. Özellikle son 10 yılda yapılan bankacılık sektörü çalışmaları ve hisse değişimleri gibi faktörlere bağlı olarak Halk Bankası ve Vakıfbank önemli gelişmeler elde etmiştir.
Ziraat Bankası ise genellikle ‘’devlet destekli’’ banka olarak nitelendirilir. Özel bankalar veya faiz sistemlerinin, ekonomik piyasa şişmelerine neden olmaması için doğru hamleler yapan Ziraat Bankası, kredi faiz oranlarının düşürülmesinden çeşitli iş alanlarına kredi olanağı sunulmasına dek pek çok konuda ekonomik rahatlama sağlayan ve ülkenin tamamına yön veren bankadır.
Kimi zaman Merkez Bankası kimi zaman Ziraat Bankası girişimleriyle, düzenlenen finansal piyasa sistemi, devlet ve ülke ekonomisinin şekillenmesinde önemli rol oynamaktadır. Şöyle ki; her ülkenin temel ve ülke ekonomisine yön veren bir kamu bankası vardır. Türkiye’de tamamen yerli mizacı ile bu görevi sürdüren banka, T.C Ziraat Bankası olarak bilinmektedir.
Kamu Katılım Bankaları
Devlet bankalarından olan bankalardan bir diğerleri de katılım bankalarıdır. Devlet katılım bankaları deyince aklımızda ilk olarak Ziraat Katılım Bankası ve Vakıf Katılım Bankası gelmektedir. Ziraat Katılım Bankası ve Vakıf Katılım Bankası, kamu destekli katılım bankaları grubundadır. Katılım bankaları; faizsizlik usulünde hizmet veren banka türleridir. Kar- zarar esasına göre faaliyet gösteren katılım bankaları, fon toplama, finansal kiralama opsiyonları ve ortaklık gibi prosedürlerde hizmet vermektedir.
Katılım bankacılığı sisteminde, tasarrufta olan fonlar faizsiz şekilde değerlendirilir. Çeşitli alanlarda değerlendirilen fonlar, oluşan kar- zara tasarruf sahipleriyle paylaşılarak bankacılık hizmetleri sunulur.
Kamu Mevduat Bankaları
Türkiye’de kamu mevduat bankaları da devlet bankalarındandır. Kamu mevduat bankaları alanında bulunan devlet kuruluşları arasında; Türk Eximbank, İller Bankası ve Türkiye Kalkınma Bankası yer alıyor. Bu tür bankalar, belirli kapsam ve alanlarda faaliyet gösteren bankalardır. İhracat, kalkınma gibi prosedürler ile faaliyet gösteren, kamuya ait bankalardır.
Fona Devredilen Bankalar
Birleşik Fon Bankası ve Adabank, TMSF bankaları olarak bilinmektedir. Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu (TMSF) olarak bilinen kurum, yolsuzlukların önlenmesi için kurulmuştur. Tasarruf sahiplerinin haklarını koruma maksadıyla kurulan TMSF, yolsuzluk veya usulsüzlük belirlenen bankaları fona dahil ederek, kamuya bağlı faaliyet göstermelerini sağlamaktadır.
Merkez Bankasına bağlı olarak kurulan sonrasında Başkanlığa bağlanan TMSF, fon bankalarının yönetimini sürdürmektedir. Ayrıca fona bağlı alacakların tahsilleri, mali kazançların kontrol edilmesi veya devredilmesi gibi işlemlerde faaliyet göstermektedir.
Türkiye Cumhuriyeti Ziraat Bankası
Devlet bankalarından ilki ve ülkemizde kurulan en köklü devlet bankası Ziraat Bankası, 1863 yılında faaliyete geçmiştir. Osmanlı Döneminde Mithat Paşa tarafından kurulan banka, ‘’Memleket Sandıkları’’ isminde kurulmuştur. O dönemde Pirot kasabasını kapsayan Osmanlı toprakları dahilinde, Sırbistan’da kurulmuştur.
Cumhuriyet Döneminde ise TBMM kararıyla, Ankara’ya taşınan Ziraat Bankası’nın merkezi hala ilk binasındadır. Bankacılık sektöründe etkin bir hacmi olan T.C Ziraat Bankası, Türkiye’nin 3 devlet mevduat bankaları arasında en kapsamlısıdır.
Halk Bankası A.Ş
Devlet bankalarından biri olan ve kamu İktisadi Teşebbüsü statüsüyle 1933 yılında kurulan Halk Bank, sanayi ve ticaret alanlarında katkı oluşturmak maksadıyla kurulmuştur. Özel bankaların kredi faiz oranlarına etkide bulunmak ve ülke ekonomisine katkı sağlamak üzere faaliyet gösteren devlet mevduat bankalarından biridir.
Türkiye Vakıflar Bankası
Devlet bankalarından bir diğeri günümüz adıyla Vakıfbank, devlet mevduat bankalarından biridir. 1954 yılında faaliyete başlayan banka, Adnan Menderes tarafından kurulmuştur. Bankacılık sektörünün pek çok alanında faaliyet gösteren bir bankadır.
İller Bankası
İlbank A.Ş veya İller Bankası olarak bilinen kuruluş, il özel idareleri ve belediyelere fon sağlamak, kredi sağlamak üzere kurulmuştur. Şehirlere ait kamu kurumlarına destek sağlayan İller Bankası, kentsel dönüşüm projelerinden geri dönüşüm tesislerine dek pek çok alanda kredi desteği sağlamaktadır.
Türk Eximbank
Türkiye İhracat Kredi Bankası olarak bilinen kuruluş, adından da anlaşılacağı gibi ihracat desteği sağlamak üzere faaliyete geçmiştir. Sanayi ve ticaret alanlarında destek sunmak için kurulan Türk Eximbank, 1987 yılında çıkarılan karar ile kurulmuştur.
Türkiye Kalkınma Bankası
Devlet Sanayi ve İşçi Yatırım Bankası adıyla kurulan banka, 1975 tarihinde faaliyete geçmiştir. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığına bağlı şekilde kurulan banka, ülke ekonomisine katkı sağlamak ve kalkınma için destek oluşturmak üzere kurulmuştur.